Otkriven spomenik nekadašnjem gradonačelniku Subotice Karolju Birou

U organizaciji Fondacije “Karolj Biro” danas je na gradskom trgu u Subotici svečano otkriven spomenik nekadašnjem gradonačelniku Subotice Karolju Birou.

Karolj Biro je kao gradonačelnik Subotice 16 godina bio na čelu grada, od 1902. do 1918. godine.

Idejni tvorac i inicijator postavljanja spomenika Karolju Birou i lider Saveza vojvođanskih Mađara (SVM) Ištvan Pastor rekao je tokom svog svečanog govora da mnogi danas ne znaju ko je bio Karolj Biro, kao ni koja je kuća pripadala ovom nesumnjivo najuspešnijem gardonačelniku Subotice, jer na toj kući nema spomen-table, a u Subotici ne postoji ulica nazvana po njemu.

„Otkrivanjem ovog spomenika kao da prizivamo duha. Naime, do skora mnogi nisu ni znali kako je izgledao Karolj Biro, kao što nije poznata ni činjenica da je umro u velikoj bedi i siromaštvu 21. februara 1952. godine, u 88. godini života, 500 metara od Gradske kuće, na prvom spratu stana koji je nasledio od svog oca“, naveo je Pastor.

Prema njegovim rečima, njegovo ime nikada nije ukaljano, ni za vreme rata, ni u obavljanju javne službe kao gradonačelnika, ali su „njegovo ime i sećanje na njega izbrisani iz istorije grada“.

„Karolj Biro će od danas ponovo biti deo naše subotičke svakodnevnice, biće jedan od nas, kao što je uvek i bio“, rekao je Pastor.

Biro je Palić retko posećivao, a njegov pogled nije bio uperen u Gradsku kuću, već je ovu zgradu posmatrao kao potencijal grada.

„Biro je na Gradsku kuću i Palić gledao, ne kao na rezultat, nego kao na mogućnost. Mnogo se bolje osećao na svom gazdinstvu, nadomak Starog Žednika, i radije se družio sa gazdama, voćarima i pekačima rakije“, navodi Pastor.

On je podsetio da je Biro, pre nego što je postao gradonačelnik, često govorio o tome da će „grad napredovati samo ako se tada još nerazvijena poljoprivreda, industrija i trgovina zajednički razvijaju“.

Kako je naveo, istoriju Subotice obeležavaju periodi suživota nacionalnih zajednica jednih pored drugih, kao i periodi kada su bili jedni protiv drugih.

„Otkrivanje spomenika predstavlja prekretnicu u istoriji grada jer se njime briše taj nezdravi i za nas, a nadam se ne samo za nas, neprihvatljiv stav koji se prepoznaje po razmišljanju o svojatanju grada. Mi smo za zajedničko razmišljanje i za zajednički napredak. Ubeđen sam da strateškim razmišljanjem o budućnosti grada, time što se lik Karolja Biroa vraća u istoriju grada, Subotica dobija nazad svoju ravnotežu koja joj je ideološki zasnovanim pristupima oduzeta“, ocenio je Pastor.

On je podsetio da je u to vreme Nacionalni savet odbio molbu Karolja Biroa za ostvarenje prava na penziju, a isti savet je odbio njegove zasluge za 16 godina uspešnog upravljanja grada.

„To je bio mađarsko-mađarski politički obračun o nepopravljivom postupku“, kaže Pastor.

Dodao je da se SVM danas poistovećuje sa svim vrednostima koje je zastupao nekadašnji subotički gradonačelnik Karolj Biro.

Čime je Karolj Biro zadužio Suboticu?

Da podsetimo, Skupština grada Subotice je krajem maja jednoglasno podržala podizanje tri spomenika, između ostalog i spomenika Karolju Borou, nekadašnjem gradonačelniku Subotice, u vidu cele figure u bronzi.

Spomenik čini jedinstvenu celinu sa prethodno postavljenom maketom Gradske kuće i oglasnim stubom koji sada ima novu ulogu.

Karolj Biro je bio gradonačelnik Subotice u periodu od 1902. do 1918. godine, i bio je drugi po dužini mandata iza Lazara Mamužića.

Grad je za 16 godina dobio izgled koji je dostojan rangu slobodnog kraljevskog grada i njegovoj veličini. Nastojao je planski, u stilu secesije da formira modernu sliku grada.

Najveće delo koje je stvorio tokom upravljanja gradom je Gradska kuća u Subotici koja je građena od 1908. do 1910. godine, po projektima Marcela Komora i Dežea Jakaba.

Za vreme gradonačelnika Biroa, razvijao se i Palić, čije je kupalište u ono vreme postalo prava turistička atrakcija. U isto vreme je svečano otvorena i Velika terasa, Ženski štrand, a podignut je i vodotoranj, simbol Palića.

Početak Prvog svetskog rata prekinuo je razvoj grada i velike izgradnje, a delovanje Karolja Boroa okončala je Aster revolucija 1918. godine. Tokom svog života nije dobio priznanje za uspešno rukovođenje Suboticom.

Savez vojvođanskih Mađara je osnivač Fondacije “Karolj Biro”.