RUSINSKA ZAJEDNICA U VOJVODINI: DOBROVOLJNA ASIMILACIJA

RUSINSKA ZAJEDNICA U VOJVODINI: DOBROVOLJNA ASIMILACIJA

Izvor: rusini.rs

31.12.2015

I u sredinama gde Rusini čine većinu, poput Đurđeva ili Kucure, događa se da roditelji nisu zainteresovani da im deca pohađaju nastavu na maternjem jeziku, a za to je kriv mentalitet prilagođavanja, Nacionalni savet Rusina, a posredno i država kroz model obrazovnog sistema koji dozvoljava da maternji jezik bude „treći izborni predmet“, smatra članica Nacionanog saveta Rusina Olena Papuga

 

Crkva Svetog Nikole u Ruskom Krstur, izvor: commons.wikimedia.org

Crkva Svetog Nikole u Ruskom Krstur, izvor: commons.wikimedia.org

Bez obzira na malu brojčanu zastupljenost, Rusini u Vojvodini su takođe autohtona nacionalna zajednica. Prema pisanim dokumentima prvi pripadnici rusinske zajednice na ove prostore su došli početkom druge polovine XVIII. veka (17. januara 1751., što danas predstavlja i nacionalni praznik rusinske zajednice u Vojvodini). Vojvođanski Rusini poreklom su s prostora današnje tromeđe južne Poljske, istočne Slovačke i zapadne Ukrajine. Najveći broj doselio ih se u Ruski Krstur (što je danas kulturni centar Rusina), a vremenom su se naselili i u druga mesta u Vojvodini (ali i u Hrvatskoj), poput Kucure, Novog Sada, Đurđeva, Vajske, a kasnije i u Sremsku Mitrovicu, Bačince, Berkasovce, Šid…

Naličje statistike…

Prema podacima s popisa od kraja XIX. veka do danas broj Rusina kretao se od 11.000 (1890.) do nešto više od 14.000 (2011.). U vezi s tim zanimljivo je istaći da je broj Rusina u Srbiji (Vojvodini) od popisa 1948. do 1971. stalno prelazio 20.000 (1961. blizu 26.000), da bi nakon toga bio beležen stalni pad. Razlozi za to najverovatnije su dvovrsni: ekonomske migracije (iseljavanje u inostranstvo) ili asimilacija.

Ruski Krstur, izvor: ruskikerestur.com

Ruski Krstur, izvor: ruskikerestur.com

Što se veroispovesti tiče (ako ne računamo ateiste, agnostike ili pripadnike nekih drugih konfesija), Rusini su i danas najvećim delom grkokatoličke vere, a što se jezika tiče ubrajaju se u grupu zapadnoslovenskih jezika (zajedno s poljskim, češkim, slovačkim, gornje i donje lužičkosrpskim). Zahvaljujući politici priznavanja prava naroda i narodnosti (uobičajena terminologija u Jugoslaviji nakon Drugog svetskog rata), Rusini su, kao i mnoge druge nacionalne zajednice u Vojvodini, u drugoj polovini XX. veka izgradili razvijen kulturno-obrazovno-informativni sistem. Tako i danas rusinska zajednica, tamo gde žive u apsolutnoj ili relativnoj većini, imaju predškolsku i nastavu na maternjem jeziku, kao i kulturno-umetnička društva, a u Novom Sadu i katedru za rusinski jezik na Filozofskom fakultetu, te elektronske i štampane medije na Radio-televiziji Vojvodine, odnosno redakciji „Ruskeg slova“ („Rusinske reči“).

Kada je reč o Subotici, prema popisu iz 2011., kao Rusin se izjasnilo 159 stanovnika. I pored tako malog broja u odnosu na ukupan broj stanovnika (105.681), u Subotici od 2001. postoji Društvo Rusina, koje, osim obeležavanja svojih praznika, beleži i druge značajne aktivnosti kao što je njihova dramska sekcija, a posebno uvođenje rusinskog kao fakultativnog jezika u pojedine osnovne škole („Sonja Marinković“, na primer).

I lice prakse

Olena Papuga, izvor: lična arhiva

Olena Papuga, izvor: lična arhiva

Ovu relativno idiličnu statističku sliku kvari, međutim, praksa. Po rečima članice Nacionalnog saveta Rusina Olene Papuge, iako etnička distanca između Rusina i većinskog ili drugih naroda s kojima žive uglavnom ne postoji, najveći problem ove zajednice je obrazovanje na maternjem jeziku. Kako kaže, u Đurđevu – u kom Rusini čine značajan udeo stanovništva (oko trećine) – ove jeseni nije upisano nijedno dete u redovnu nastavu s rusinskim maternjim jezikom, a sličnu sudbinu nagodinu predviđa i za Kucuru, gde samo četovoro mališana predškolsku nastavu pohađa na rusinskom jeziku. Ona kaže da uzroci tome leže u činjenici da deca iz nacionalno mešanih brakova (od kojih je jedan od roditelja Rusin) po pravilu ne pohađaju nastavu na rusinskom, ali i u „mentalitetu Rusina“ za koji sagovornica kaže da je sklon prilagođavanju većinskom stanovništvu do mere da se sami „unize i ponize“ što kao posledicu ima asimilaciju. Za ovakvo stanje Olena Papuga posredno krivi i obrazovni sistem Srbije, koji maternji jezik kao izborni predmet stavlja iza učenja stranog jezika, na primer. Naravno, takvo učenje (ocena ne ulazi u prosek) daje i odgovarajući kvalitet, ali i samo zanimanje onih koji se odluče za ovu varijantu.

Osnovna škola u Đurđevu, izvor: djurdjevo.rs

Osnovna škola u Đurđevu, izvor: djurdjevo.rs

Kao vrlo odgovoran za ovakvu situaciju Olena Papuga navodi i Nacionalni savet Rusina, za koji kaže da je nezainteresovan za činjenicu da u sredinama gde Rusini čine većinu stanovništva, pa čak i u situacijama gde su oba roditelja Rusini, deca ne pohađaju nastavu na maternjem jeziku. Ipak, u kontekstu „mentaliteta Rusina“ ona navodi i jedan lep primer, koji se, kako kaže, sve više gubi. Reč je, naime o tome da u sredinama gde su Rusini većina (poput Ruskog Krstura u kom čine 97% stanovništva) i ostalo stanovništvo je naučilo rusinski. To je, međutim, nastavlja sagovornica, bila lepa praksa iz nekih ranijih vremena. Danas se, po njenim rečima, događa upravo suprotno: Rusini se odriču svog jezika (a samim tim i nacionalnog identiteta) da bi „udovoljili“ većinskoj naciji. Zbog toga Olena Papuga ističe kako bi, bar u sredinama gde Rusini čine većinu, bilo potrebno insistirati da se ponovo uvede obavezna nastava jezika društvene sredine kakva je postojala, recimo, sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka. Jer, kroz učenje drugog jezika, uči se i druga kultura, a samim tim i komšija postaje bliži.

Zlatko Romić (Magločistač)

grb_vojvodinaTekst “Rusinska zajednica u Vojvodini: Dobrovoljna asimilacija” nastao je u okviru projekta “Međuetnička distanca u uslovima društveno-ekonomske krize”, koji je realizovan uz podršku Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje. Za sadržaj priloga odgovornost isključivo snosi Udruženje građana “Centar građanskih vrednosti” i redakcija portala “Magločistač”. Stavovi koji su u tekstu ne odražavaju nužno stavove Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje.

pecat1

 

 

 

[clear]

Podelite sa prijateljima:

Leave a Reply

Vaša email adresa neće biti objavljenja. Obavezna polja su markirana *

Upišite tekst *

Komentari odražavaju stavove njihovih autora, ne nužno i stavove redakcije portala Magločistač. Na našem sajtu biće objavljeni svi pristigli komentari, osim komentara koji sadrže govor mržnje, psovke i uvrede ili nisu u vezi sa temom članka koji se komentariše. Govor mržnje je definisan Zakonom o javnom informisanju i medijima, koji u članu 75. kaže: „Idejama, mišljenjem, odnosno informacijama, koje se objavljuju u medijima ne sme se podsticati diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja nekoj rasi, veri, naciji, polu, zbog njihove seksualne opredeljenosti ili drugog ličnog svojstva, bez obzira na to da li je objavljivanjem učinjeno krivično delo”. Pre nego što budu objavljeni, komentari moraju biti odobreni od strane naših moderatora, pa vas molimo za malo strpljenja.