Medijska scena Bačke Topole sve siromašnija, a budžetska sredstva namenjena medijima ista

Među medijima čija je produkcija finansirana ovogodišnjim budžetskim sredstvima Opštine Bačka Topola, i to po tri osnova, vrednim ukupno preko 15 miliona dinara,  našao se samo jedan lokalni – Naš MM radio 97,8, za koji je opredeljeno ukupno gotovo 4,9 miliona dinara, odnosno oko 30 odsto predviđene sume.

Izdavač ovog medija je d.o.o. “Impres” iz Bačke Topole, a kao njegov glavni urednik navodi se Rajko Vulin.

Što se tiče medija čiji osnivači imaju sedište van Bačke Topole, najveća finansijska podrška sa gotovo 8,5 miliona dinara dodeljena je subotičkoj Fondaciji „Panonija“. Više od 50 odsto tih sredstava opredeljeno je za RTV Panon, za finansiranje produkcije medijskih sadržaja u Bačkoj Topoli.

Na ovaj način je samo naizgled prekinuta višegodišnja praksa kojom je najveća suma – od 5 do 8 miliona dinara godišnje – kroz medijske konkurse dodeljivana Informativnom centru Bačke Topole, koji su činili Radio Regije i televizija Express Channel, a čiji je stoprocentni vlasnik 2022. godine postala upravo – Fondacija „Panonija“.

Broj lokalnih medija se smanjuje

To što sredstva namenjena finansiranju produkcije medijskih sadržaja vezanih za Bačku Topolu značajnim delom završavaju van Bačke Topole, donelo je i promene u izgledu medijske scene ove opštine, broju registrovanih i aktivnih lokalnih medija, te kvalitetu dostupnih medijskih sadržaja.

Televizija Express Channel, čiji su sadržaji mogli da se prate putem kablovske televizije, izbrisana je iz Registra medija koji vodi Agencija za privredne registre (APR) u novembru 2024. godine, čime je Bačka Topola ostala bez jedine lokalne televizije. Od nekadašnjeg bačkotopolskog Informativnog centra tako je ostao samo Radio Regije.

Istovremeno, lokalni portali BT Public news, Moja Bačka Topola i Topriport, koji su ranijih godina dobijali sredstva po osnovu konkursa za medijske projekte u iznosima od 500.000 do tri miliona dinara, prema dokumentaciji koja je Magločistaču dostavljena po osnovu zahteva za pristup informacijama od javnog značaja – ove godine na konkurs za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja od javnog interesa nisu ni aplicirali.

Prema informacijama dostupnim na APR-u, portal na mađarskom jeziku Topriport, koji se dovodio u vezu sa lokalnim opštinskim funkcionerom iz redova Saveza vojvođanskih Mađara (SVM) Viktorom Kovačem, izbrisan je iz Registra medija u avgustu 2024. godine.

Portal Bačkotopolski.net, koji se dovodio u vezu sa funkcionerom Srpske napredne stranke (SNS) Stevanom Ančevskim, proletos je promenio i urednika i naziv, ali zadržavajući staru internet adresu. Tako se sada u Registru medija zove Top Press. Izdavač medija je Zoran Arlov PR konsultantske aktivnosti u vezi s poslovanjem i ostalim upravljanjem Kordun 024 Consulting iz Malog Beograda, dok je glavni i odgovorni urednik medija Goran Plećaš.

Portalu BT Public news je u junu ove godine po osnovu konkursa za sufinansiranje medijskih projekata dodeljeno oko 200.000 dinara, ali ne iz opštinskog budžeta, već od Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama.

U fokusu javnih konkursa za projekte produkcije medijskih sadržaja – turizam i životna sredina

U februaru 2025. godine Opština Bačka Topola je bila raspisala Konkurs za sufinansiranje proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja, za šta je budžetom opredeljeno svega milion i 250 hiljada dinara.

To čini tek petnaesti deo ukupne sume opredeljene za medije.

Za ovogodišnja “sredstva namenjena ostvarivanju javnog interesa građana opštine Bačka Topola u oblasti javnog informisanja“ – kako stoji u tekstu konkursa – apliciralo je 10 podnosilaca, među kojima su samo dva iz Bačke Topole – portal Hej salaši 1848 sa projektom „Turistički kalendar“, kao i Naš MM radio projektom „Natalitet na prvom mestu“ koji predstavlja „seriju istraživanja i analiza aktuelnih tema vezanih za natalitet u Bačkoj Topoli i Vojvodini“.

Komisija, u čijem sastavu su bili Sandra Iršević, Tatjana Ćitić i Vladan Stefanović predložila je da se budžetska sredstva raspodele tako što će najveći deo – po 400.000 dinara – dobiti projekti Našeg MM radija i Panon televizije iz Subotice, čiji projekat nosi naziv „Bačka Topola u vidokrugu“.

Pored toga, Panon radio je dobio još 250.000 dinara za projekat „Ljubitelji prirode Bačka Topola“, dok je po 100.000 dinara dodeljeno novosadskom listu Dnevnik za „Turističke dragulje Bačke Topole“, i Udruženju građana „Drugi novi centar“ iz Pančeva za projekat koji nosi naziv „Zelena strana Bačke Topole 2025“ kroz koji će se na portalu zeleniminuti.rs objaviti 10 sadržaja o aktivnostima iz oblasti očuvanja i zaštite životne sredine i razvoju turizma.

Za izdavačku delatnost tri lokalna udruženja građana 1,7 miliona dinara

Za projekte nevladinih organizacija kojima se podržava finansiranje i sufinansiranje njihovih programa i projekata, iz opštinskog budžeta je ove godine opredeljeno 1,7 miliona dinara, a tu sumu su podelile tri udruženja iz Bačke Topole, Stare Moravice i Gunaroša.

Udruženju za regionalnu komunikaciju „Objektiv“ iz Bačke Topole, kojeg zastupa Agneš Fekete Banov, dodeljeno je 950.000 dinara za izdavanje 8.000 primeraka kvartalnog časopisa „Topolis“.

Udruženje za razvoj turizma „Reki“ iz Stare Moravice, kojeg zastupa Robert Fazekaš, dobilo je sredstva u iznosu od 630.000 dinara za „Male novine“ na mađarskom jeziku koje se besplatno dele na 1.750 adresa.

Teledom za razvoj Gunaroša, kojeg zastupa Zoltan Kiralj, za dvomesečno izdanje koje se štampa u 250 primeraka iz opštinskog budžeta ove godine je dobio 120.000 dinara.

Novi trend za budžetsku podršku medijima: Javne nabavke 

Opštinska uprava Opštine Bačka Topola 2. juna je podnela zahtev za pokretanje javne nabavke na koje se zakon ne primenjuje, a vezano za vršenje usluge emitovanja programa, i to u posebnim postupcima na srpskom i mađarskom jeziku. 

Za ove namene je iz opštinskog budžeta izdvojeno preko 12 miliona dinara.

BIRN-ovo istraživanje “Transparentnost pod lupom: Javne nabavke za medijske usluge” objavljeno krajem 2024. godine prikazuje potrošnju gotovo milijardu dinara (!) javnog novca za usluge oglašavanja državnih institucija, administracije i javnih preduzeća. Analiza preko 300 ugovora, dostupnih na Portalu javnih nabavki, pokazuje da su mediji s tabloidnom uređivačkom politikom, najveći prekršioci etičkog kodeksa, dobili značajan deo ovog novca.

Tako je 4,5 miliona dinara dodeljeno Našem MM radiju 97,8 kao najpovoljnijem ponuđaču „za produkciju reklamnog propagandnog i informativnog sadržaja na srpskom jeziku“ – kako stoji u ugovoru. Naš MM radio 97,8 u ovom postupku je zastupao direktor d.o.o. “Impres” iz Bačke Topole Miloš Lončar, koji je ujedno i glavni i odgovorni urednik Radio Jugovića iz Kaća i direktor d.o.o. “Invitem” iz Kaća, koje je izdavač Radio Jugovića.

Prema istraživanju Cenzolovke, “Impress” je od 2015. godine – kada je počelo projektno sufinanisranje medijskih projekata – pa do 2022. godine na osnovu konkursa u različitim opštinama i gradovima prihodovao 179.812 evra, dok je za isti period Radio Jugović na medijskim konkusima dobio 312.667 evra.

Ovaj medij se ugovorom sa Opštinom Bačka Topola obavezao da će tokom desetomesečnog perioda, počevši od juna 2025. godine, emitovati 200 emisija, čija pojedinačna cena iznosi 18.500 dinara, za reklamiranje i promovisanje opštinskih manifestacija, saopštenja lokalne samouprave iz svih oblasti rada.

Osim Našem MM radiju, poziv za podnošenje ponuda upućen je i Subotičkom radiju i NS-AS radiju, a postupak javne nabavke je sprovodila komisija u sastavu Suromi Kristijan, Milan Janus i Nada Mehaković.

Kada je reč o kupovini medijskog prostora na radijskoj stanici na mađarskom jeziku, za tu namenu je budžetom bilo predviđeno 7 miliona 870 hiljada dinara, a kao najpovoljiji ponuđač u ovom slučaju je odabran Panon RTV, koji se obavezao da će za 10 meseci emitovati po 140 sadržaja na radiju, televiziji i svom portalu.Takođe, poziv za podnošenje ponuda upućen je i RTV-u, Pro Mediji iz Ade, kao i subotičkoj Dinovoziji, a o postupku javne nabavke je i u ovom slučaju odlučivala komisija u istom sastavu.

Jovanović: Konkursi u lokalnim sredinama funkcionišu kao dekor formalne transparentnosti

Građanske inicijative, koje su zajedno sa BIRN-om pratile potrošnju državnog novca kroz projektno sufinansiranje medija od 2019. do 2024. godine, formirale su bazu podataka o konkusima, a koja pokazuje da od 2024. dolazi do pada u visini sredstava opredeljenih za medijske konkurse u odnosu na prethodnu godinu za skoro 700 miliona dinara na nivou cele države.

Te, 2024. godine, i Opština Bačka Topola je uvela praksu finansiranja medija putem javnih nabavki kroz ugovore o vršenju usluga. 

Prema oceni Uroša Jovanovića, menadžera programa za javne politike u Građanskim inicijativama, Bačka Topola je ovim potezom samo prezuela praksu drugih gradova i opština.

“U teoriji, konkursi su mehanizam za podršku sadržajima od opšteg interesa kroz transparentne procedure. U praksi, oni često služe kao formalna potvrda zakonske obaveze, dok se veliki deo sredstava raspoređuje van konkursa”, objašnjava Jovanović.

On dodaje i da “konkursi ne priznaju stvarni uticaj i kvalitet jer komisije favorizuju projektne prijave povezane sa lokalnim vlastima”, a u mnogim lokalnim sredinama više i ne predstavljaju realan mehanizam sufinansiranja, već “funkcionišu kao dekor formalne transparentnosti, dok suštinski tokovi sredstava idu drugim kanalima”.

Prema Jovanovićevoj oceni, trend ekspanzije finansiranja medija kroz javne nabavke ukazuje da namera vlasti nikada nije bila unapređenje okruženja za rad medija, a upumpavanje velikih količina novca u medije bliske vlasti, posebno na lokalu, samo je na ovaj način poprimilo drugi oblik.

“Kontinuirane izmene medijskih zakona pod izgovorom unapređenja slobode izražavanja samo su jedna velika farsa koja apsolutno ništa ne menja u praksi jer će vlasti uporno pokušavati da nađu neku ‘rupu u zakonu’. Insistirali smo i nastavićemo da insistiramo kod međunarodnih partnera da se obaveze Srbije vežu za konkretne i merljive praktične stvari, a ne puke promene zakona koje ništa neće promeniti”, kaže Jovanović.

Drugim rečima, ističe on, projektno finansiranje medija, koje je trebalo da podstakne nezavisnost i konkurentnost, a zatim i kvalitet medijskih sadržaja, pretvorilo se u puku formu koja samo treba da se ispoštuje.

“Lokalni mediji jedva sastavljaju kraj s krajem zbog netransparentnosti i političke instrumentalizacije budžetskih sredstava koja služe za nagrađivanje lojalnih medija i kažnjavanje kritičkih. Lokalni mediji ne mogu da diverzifikuju izvore finansiranja i primorani su na autocenzuru. Odlazak većih donatora i smanjenje sredstava za finansiranje u medijskoj oblasti dodatno je stavilo u težak položaj lokalne medije”, zaključuje Uroš Jovanović iz Građanskih inicijativa.